Երկխոսություն ՀՀ պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանի հետ

Հովիկ Մուսայելյան-Պարոն նախարար,առիթից օգտվելով` շնորհավորում եմ Ձեզ հիսունամյակի առթիվ: Ուրախ եմ, որ մեր երկրի պաշտպանական համակարգը և’ զինվորական սխրանքի տեր, և’ մտավորական հետաքրքիր կեցվածքով մարդու ղեկավարության ներքո է: Ձեզ հետ հանդիպումը հաճելի շարժառիթ ունի նաև, բացի այն, որ բանակի վերաբերյալ մի շարք խնդիրների շուրջ անձամբ Ձեզ հետ զրուցելու ցանկությունն ունենք: 

Օրերս ավարտվեց ՏՏ ոլորտում երկրի նախագահի ամենամյա մրցանակի հավակնորդների մրցանակաբաշխությունը, ինչը Սինոփսիս Արմենիա ընկերությունն իր գործընկերների հետ անց է կացնում արդեն ութերորդ անգամ: Մենք ձեզ անպայման կհրավիրենք մրցանակների հանձնման արարողությանը, մանավանդ որ դրա համար իսկապես լավ առիթ ունենք: Ասեմ, որ մրցանակաբաշխությանը մասնակցում են հանրապետության հինգ բուհերի և յոթ առաջատար դպրոցների ուսանողներն ու աշակերտները` մի քանի հարյուր երեխաներ: 2005-ին մենք դիմեցինք հանրապետության նախագահին, հավանություն ստացանք և արդեն ութերորդ տարին ենք անցկացնում այն: Մրցանակները դրամական են, և ամբողջ ծախսերը հոգում է Սինոփսիս ընկերությունը:Ըստ առաջադիմության և հասարակական ակտիվության` նախնական ընտրությունն արվում է կրթօջախներում, իսկ հանձնաժողովը ամենատարբեր թեմաներով հարցազրույց է ունենում պատանեկան մեր այդ սերուցքի հետ, որը վաղը մեր երկրի ապագան է տնօրինելու: Զրույցի արդյունքների ու եզրահանգումների մասին մենք զեկուցում ենք հանրապետության նախագահին, որովհետև ամփոփ պատկերում բացահայտվում են երկրի համար շատ կարևոր միտումներ, որոնք կարող են ենթադրել, հուշել նաև համապատասխան գործողությունների համալիր: Այս տարվա պատկերում մտահոգիչ էր, թե ուրախալի` հետևյալը. ասպիրանտների և դպրոցականների համեմատության մեջ հաղթանակը դպրոցականներինն էր, անգամ գլխավոր մրցանակը դպրոցականը շահեց: Երեխաները մեզ պարզապես հիացրին իրենց ակտիվ կեցվածքով, տրամաբանությամբ, աշխարհահայացքով, ինտելեկտով, նույնիսկ անհանգիստ մտորումների մեջ էինք ընկնում, թե այս երեխաները ինչպե՞ս են կարողանալու կայանալ մեր երկրի սահմանափակ հնարավորությունների շրջանակում: Դա նույնպես լրջագույն խնդիր է, հեռանկարային անելիքների մի ամբողջ փաթեթ է ենթադրում, երկիրը պիտի հետ չմնա իր յուրաքանչյուր նոր սերնդի առաջադրած նշաձողից: Ավանդական հարցերից մեկը վերաբերում է մեր իրականության մեջ նմանակման արժանի կերպարներին, և յուրաքանչյուր անգամ մենք ցավով արձանագրում ենք, որ երեխաները հիմնականում չունեն այդպիսիք, ծայրահեղ դեպքում նրանք նշում են իրենց ծնողներին: Որպես առանձին հարց`մեզ հետաքրքրում է, մասնավորապես, որևէ հայ նախարարի առանձնացնո՞ւմ են իբրև նախընտրելի պետական պաշտոնյայի: Ութ օր առավոտից երեկո աշխատում էինք, և, ահա, ուրախությամբ պիտի ասեմ, որ մասնակիցները շատ հաճախ Ձեր անունն էին տալիս: Համոզված եմ, որ դուք հատուկ ջանքեր չեք նպատակաուղղում դրա համար: Հետաքրքիր է, թե դուք ինչպես կմեկնաբանեիք երիտասարդների այս մոտեցումը:

Սեյրան Օհանյան- Դժվար հարց է: Ես նորից պետք է ասեմ, որ իմ ամբողջ կյանքի ընթացքում ձգտել եմ լինել իրատես: Ավելորդ ջանքեր չեմ գործադրել, որ լավը երևամ, ես այնպիսին եմ, ինչպիսին կամ, իմ պարտականություններն եմ կատարել, ընդ որում` և ծառայողական, և որպես սովորական քաղաքացի, մարդ, ում հետ կարելի է շփվել, առնչվել, ընկերություն, բարեկամություն անել, կարելի է դիմել տարբեր հարցերով և աջակցություն, օգնություն ստանալ: Շատ դեպքերում ես ինձ համար բարձր նշաձողեր եմ դնում` իմ պարտականություններից վեր, և ինքս ինձ եմ ստուգում, թե խոսքիս տե՞րն եմ արդյոք: Այսինքն, գտնում եմ, որ եթե յուրաքանչյուր մարդ իր պարտականությունները ամեն օր ճիշտ կատարի, նրա համար ջանքեր պետք չեն, հասարակությունն ինքն է տեսնում, թե ով ինչ է անում և ինչպիսին է: Ես գալիս եմ այն եզրակացության, որ, իրոք, երեխաներն ավելի գրագետ են դառնում, ավելի լայն աշխարհայացք ունեն, գաղափարապես ավելի պատրաստված են, միգուցե այդ կարծիքին նպաստել է նաև այն, որ այսօր մենք լայն հասարակական գործունեություն ենք ծավալում, դպրոցներում, բուհերում ռազմահայրենասիրական աշխատանքներին նոր թափ ենք հաղորդել, որովհետև այդ գործոնը յուրաքանչյուր պետության ռազմական ներուժի երրորդ, բայց ամենակարևոր բաղկացուցիչներից մեկն է, դրա բացակայությունը սպառնալիք է մեր ապագայի համար:
Հ.Մ.-Իսկ ապագայում ռազմական ամբիոնների բացման խնդիր դրվա՞ծ է:
Ս.Օ.-Մենք առավելապես շեշտը դնում ենք դպրոցների վրա, որոնց կցել ենք մեր զորամասերին, և զորամասերը շեֆական կարգավիճակով անց են կացնում արիության դասեր, սպորտային, մշակութային բնույթի միջոցառումներ, դպրոցները մուտք ունեն զորամասեր, աշխատանք ենք կատարում ուսումնական նյութերով հագեցվածության, զինվորականի կերպարը ճիշտ ներկայացնելու ուղղությամբ: Գտնում եմ, որ հայ ժողովրդի նորօրյա պատմության, նաև` արցախյան պատմության մեջ, լավ չեն ներկայացված բարձրաստիճան զինվորականները, հասարակությունը չի ճանաչում նրանց, ահա թե ինչու այսօր գեներալները և մյուսները, պատերազմի իրական հերոսները իրենք են մտնում դպրոցներ, ինչ որ ժամանակահատված մոռանալով ռազմական դրությունը` նրանք կարևորում են դպրոցներում տարվող ռազմահայրենասիրական աշխատանքը: Բոլոր բարձր պաշտոնատար անձինք կցված են բուհերին, միջոցառումները բազմաբովանդակ են, բնական է` կախված են կցված զինվորականի և բուհի ստեղծագործական ցանկություններից ու կարողություններից:
Հ.Մ.-Մենք հաղթողների ակումբ ունենք, պարոն նախարար, արդեն ընդունեք հրավերը առաջիկա հանդիպման հյուրը լինել և հանդիպել նաև այն երիտասարդների հետ, ովքեր գնահատում և առանձնացնում են Ձեր աշխատանքը:
Ս.Օ.-Համաձայն եմ, գտնում եմ, որ հաղթողները պետք է անպայման իրար հետ հանդիպեն…
Հ.Մ.-Այս տարվա մրցույթի մասնակիցների պատասխաններում մի շատ լավ միտում նկատվեց. երիտասարդների մոտ ակնհայտորեն երևում է հասարակական ակտիվությունը, այս երկրի տերը լինելու զգացողության ակտիվացումը: Թերևս դրա ապացույցն է նաև վերջին ժամանակներս նկատվող երիտասարդական շարժումների հասարակական հնչեղությունը: Կարծես թե քաոսային ու անցողիկ բան չէ դա: Բայց, միևնույն ժամանակ, մեր այն իրավիճակում, երբ երկիրը դեռևս պատերազմական վիճակից դուրս չի եկել, մտահոգիչ է թվում այն անհոգությունը, որ տեսնում ենք մեր իրականության մեջ, ժամանցների մեջ է երիտասարդությունը իր ժամանակն անցկացնում: Միայն բանակ զորակոչվելու պահից է սկսվում մեր վիճակին հարիր լրջությունը: Իսկապե՞ս պետք է մտահոգվել աչքի զարնող անհոգության համար, պետք չէ՞ արդյոք զգոնությունը միշտ արթուն պահել, ամեն սովորական օրվա մեջ էլ սահմանին կանգնած զինվորի նման զգոն ու ձիգ լինել: Դուք, իբրև պաշտպանության նախարար, խնդիր տեսնո՞ւմ եք այդ անհոգության մեջ:
Ս.Օ.-Նախ, երիտասարդական ամենամեծ կազմակերպության ղեկավարը երիտասարդական հարցերում միշտ պետք է լինի շատ նուրբ և նպատակային, որովհետև բանակը երիտասարդների ամենամեծ կառույցն է, չկա համարժեք որևէ մեկ ուրիշը: Առնչվելով նրանց հետ և պատասխանելով իմ սերնդակիցների կողմից հնչեցվող մտահոգություններին, թե արդյոք, եթե վաղը խնդիր լինի հայրենիքը պաշտպանելու, այսօրվա երիտասարդները կարողանալու են դա իրականացնել, թե ոչ` ես միանշանակ պատասխանում եմ` այո, կարողանալու են: Ընդ որում` հաստատակամ եմ պատասխանում, որովհետև գտնում եմ, որ եթե երկիրը, աշխարհը գնում է դեպի առաջընթաց, և այդ առաջընթացի յուրաքանչյուր փուլում նոր ուժեր են ներգրավվում, նշանակում է երիտասարդներին սովորելու և գործելու համար ավելի շատ ժամանակ է հատկացված, նրանք ավելի լավ են յուրացնելու, ավելի լավ են գնահատելու անվտանգային միջավայրը, փորձելու են խելոք պաշտպանական, անվտանգային միջավայր ձևավորել, խելոք պաշտպանություն վարելու գաղափարը նրանց մոտ է ավելի շատ ծագելու, ավելի լավ են զարգացնելու այն: Եթե նրանք մեզնից ավելի գրագետ են լինելու, ապա չէ որ աշխարհայացքը, գաղափարական ամրությունը գրագիտության արդյունք են, եթե պետք լինի` նրանք մեր երկիրը ավելի լավ են պաշտպանելու, ընդ որում` նաև ամենահասարակ մարտերում: Այսօր մեր խնդիրներից է բոլոր ոլորտներում, բոլոր խավերում համահունչ զարգացում ապահովել: Իրոք մեր երկրում ուրախանալու շատ բաներ ունենք, բայց, այո, համաձայն եմ, մարդիկ իրենց ուղեղի մի մասով միշտ պարտավոր են զգոն լինել: Ունենալով այսպիսի հարևաններ, թող ասածս տարօրինակ չհնչի` պիտի աստծոն խնդրենք, որ մեզ համար միշտ այնպիսի փորձություններ պատրաստի, որ մենք չկորցնենք մեր զգոն վիճակը: Դա շատ վտանգավոր կլինի մեզ համար: Իմ ՙ 21-րդ դարի բանակը՚ գրքում ես փորձել եմ վերլուծել մեր այն թերությունները, որոնց պատճառով մենք կորցնում ենք: Վտանգի պահին կարողանում ենք միասնական լինել, բայց խաղաղ պայմաններում կորցնում ենք մեր մարտունակությունը: Յուրաքանչյուրը պիտի հասկանա, որ մենք պարտավոր ենք մեր խաղաղությունը պահպանել: Որտեղի՞ց է սկսվում հայրենիքը, հայրենիքն սկսվում է մեր մայրաքաղաքի կենտրոնից, բայց հասնում է մինչև այն սահմանները, որտեղ կանգնած է զինվորը և պաշտպանում է այն բնակավայրերը, որոնք մտնում են մեր երկրի տարածքային կառավարման համաչափ զարգացման ծրագրերում: Եթե կան սպառնալիքներ, ապա պիտի կարողանանք մինչև մեր երկրի սահմաններին մոտենալու պահը չեզոքացնել դրանք: Չկնքված խաղաղության պայմաններում երկրի սահմանները ամրապնդելը գերկարևոր խնդիր է: Իսկապես, յուրաքանչյուր օր ավելի հեռուն նայելու խնդիրն ունենք մեր առջև:

Հ.Մ.-Իսրայելի ՙբախտն էլ է բերել՚ հարևանների առումով, բայց այդ երկրի պաշտպանության նախարարի համար ավելի հեշտ է, որովհետև այդ երկրի երիտասարդության մոտ ավելի ուժեղ է բանակում ծառայելու պատասխանատվության զգացումը: Բայց այդ երկիրը մեզ հետ նմանություն ունի նաև մի շարք այլ հանգամանքներով` մտավոր ներուժ, սփյուռքի առկայություն, օգտակար հանածոների բացակայություն: Մինչդեռ` հայերն ու հրեաները նաև շատ տարբեր մտածելակերպ ունեն, օրինակ, թեկուզ, կոնկրետ բանակի հետ կապված: Դուք ինձնից ավելի լավ գիտեք, բանակում չծառայելը Իսրայելում ամենամեծ անպատվությունն է հենց հիմա նույնիսկ կանանց համար: Իսկ մենք այդ հարցում, կարծում եմ, անգամ մտածելակերպ փոխելու աստիճան, խնդիր ունենք: Երբ խոսում ենք ազգային մրցունակության մասին, ավելի հաճախ հիշատակում ենք բոլոր միջավայրերում հայերի հարմարվելու կարողությունը: Նոր իրավիճակներում, նոր տեխնոլոգիաներին հարմարվելու գործոնը ընդգծված ուժեղ է հայերի մոտ: Դա մի կողմից լավ է, հատկապես սփյուռքի օրինակն է դրա վառ ապացույցը` հարմարվել են բոլոր երկրների պայմաններին, կայացել, զարգացել: Բայց, մյուս կողմից, վատ է, որովհետև մարդիկ հարմարվում են նաև վատին, և այդ առումով քսան տարին շատ քիչ է մտածելակերպ փոխելու համար: Սովետական տարիներին ընդունված էր անպայման բաժակ բարձրացնել և խաղաղության կենացը խմել: Երեխա էի, մտածում էի` բա որ խաղաղություն չլինի, ինչ է լինելու, այնքան որ հուսալի էր այդ խաղաղությունը: Հիմա խաղաղության համար բաժակ բարձրացնելը կոնկրետ մեզ համար ավելի իրատեսական իմաստ ունի: Հայկական այս հարմարվողական մտածելակերպը բանակում պիտի որ օգնական լինի, բանակում նույնպես նա պիտի կարողանա արագ հարմարվել, չջարդվել:
Ս.Օ.-Գտնում եմ, որ մտածելակերպը փոխելը կախված է ազգի դաստիարակության խնդրի հետ: Երբ մենք խոսում ենք զինվորական կյանքի մասին, օրինակ, ասում են` ինչպես եք ամեն օր առավոտյան ժամը վեցին արթնանում, բայց դա նշանակում է, որ դու մի համակարգ ես մտել, մի անիվի մեջ ես մտել, որ շատ արագ պտույտներով պտտվում է, դուրս գալ այնտեղից` մի կողմից կնշանակի արժանապատվությանդ դեմ գնալ, մյուս կողմից` մնալ, նշանակում է բոլորի հետ միասին կրել պատասխանատվությունը: Նույնը պիտի կարողանալ ստեղծել սովորական կյանքում: Կարծում եմ, դաստիարակության համալիրում երեխաներին զինվորական ծառայության պիտի պատրաստել դեռևս մանկության տարիներից, ծնողն իր անձնական օրինակով ամենալավ դաստիարակն է դառնում ամեն ինչում: Երեխան իր տանը պիտի տեսնի այն, ինչին ինքը հետագայում պիտի ձգտի հասնել: Հետագայում` դպրոց, բուհ, հասարակական գործունեություն, աշխատանքային միջավայր` պատասխանատվությունը փոխանցվում է նրանց: Այս առումով շատ բան ունենք սովորելու խորհրդային տարիներից: Գիտակցության ձևավորման հետ մեկտեղ պետք է լինեն կենտրոններ, որոնք ծնողներին կօգնեն դաստիարակությունն իրականացնելու գործում: Մենք բանակում ունենք հասարակական ակտիվներ, որոնք մեզ օգնում են այդ հարցում: Հարցումներ ենք անում, պարզել ենք, որ առաջատար ստորաբաժանումները նրանք են, որտեղ հիմնական գործառույթներին զուգահեռ նաև հասարակական ակտիվն է լավ աշխատում, արդյունքը տեսանելի է, իսկ հետ մնացող ստորաբաժանումներում նրանք թղթի վրա են, անգործ, չեն կարևորել իրենց դերը և դատարկ են թողել ասպարեզը:
Հայը միշտ կարողանում է կողմնորոշվել իրականության մեջ, համաձայն եմ, և մենք էլ ծառայական բնութագրում անպայման նշում ենք այդ հատկանիշի առկայության մասին: Մենք օտար միջավայրում, այլ երկրներում կարողանում ենք հարմարվել, մինչդեռ սեփական երկրում` դժվարանում ենք: Զինվորականների մեջ դա հստակ է գրված. եթե դու չես կարողանում կարգուկանոն ստեղծել, կողմնորոշվել` գործիր ՙՀետևիր ինձ՚ սկզբունքով: Այստեղ իշխանավորների դերն է մեծանում, նրանք պիտի լոկոմոտիվի դերը կատարեն և առաջնորդեն մարդկանց: Սխալ եմ համարում այն ասացվածքը, թե` ինչպիսին հասարակությունն է, այնպիսին էլ իշխանությունն է: Կամ, ասում են` ինչպիսին ժողովուրդն է, այնպիսին էլ ղեկավարներն են: Ոչ, հակառակ սկզբունքն է ճիշտը: Ինչպիսի ղեկավարներ ունենք, այնպիսի ժողովրդի գործունեություն կունենանք: Ես արգելել եմ բանակում երկու արտահայտություն անել. Առաջին` ՙինչպիսին հասարակությունն է, այնպիսին էլ բանակն է՚: Ի վերջո պետք է գտնվի՞ որևէ մեկը, կամ որևէ մի կառույց, որտեղ պիտի ջարդվի այդ սխալ տեսակետը: Գտնում եմ, որ բանակում, որտեղ պարտադիր առկա է յուրահատուկ ռեժիմ, կարգուկանոն, անգամ թերություններով հանդերձ, հրամանատարականից մինչև շարքային շղթայով ավելի հեշտ է այդ մտածելակերպը իրողություն դարձնել, քան թե հասարակության մեջ, որտեղ մարդիկ ազատ են և ոչ մեկը որևէ մեկ ուրիշի չի կարող ստիպել որևէ բան անել: Հետևաբար` բանակում ավելի հեշտ է ճիշտ հարաբերություններ ու դրվածք ձևավորելը: Բանակում արգելել եմ նաև երկրորդ արտահայտությունը`ՙԲոլոր բանակներում էլ այդպիսի բաներ կան՚, սա ասում են հատկապես, երբ խախտումներ են լինում: Այսպես չի: Մեր ազգային բանակը պետք է տարբերվի մնացած բանակներից նաև հենց գաղափարականությամբ, մտածելակերպով, մարդկային հարաբերություններով, և մենք քիչ թերություններ պիտի ունենանք:

Հ.Մ.-Պարոն նախարար, ես հիշեցի տարիներ առաջ ՙԼիտերատուրնայա գազետա՚ թերթում տպագրված մի հոդված, որը պատմում էր Հեյդար Ալիևի և ադրբեջանցի հինգ ՙակսակալ՚ գրողների հետ հանդիպումը, որտեղ վերջիններս խիստ հարցադրումներով դիմում են իրենց նախագահին, թե որքան պիտի հանդուրժենք այս ամոթը, հայերը մեզնից խլել են մեր տարածքները, մենք պարտվել ենք: Ալիևը պատասխանում է, թե ի՞նչ պարտության մասին է խոսքը, այս պատերազմը որ չլիներ, հայերի ձեռքին էր լինելու մեր ամբողջ հարստությունը: Հիմա ո՞ւմ ձեռքին է այն` ադրբեջանցիների: Ո՞վ է հաղթել, ադրբեջանցին: Թուրքական երկերեսանիությունը մի կողմ դրած` անշուշտ, մենք հաղթել ենք, բայց հաղթողի հոգեբանությունը կա՞ զինվորների, սպաների, քաղաքացիական հասարակության մեջ: Այնքան փնթփնթոց ես լսում ամբողջ օրվա ընթացքում` սա լավ չի, սա լավ չի, ամեն ինչ շուռ է եկել, թացը չորից չի տարբերվում, հաղթողի հոգեբանություն ունեցող զինվոր, հաղթողի հոգեբանություն ունեցող քաղաքացիական հասարակություն, Հայաստանի հանրապետության սովորական քաղաքացի` սա կարծես թե դարձել է գերխնդիր: Հակառակորդը իր համար հաղթանակի գիտակցության փշրանքներ է որոնում, իսկ մենք` վտանգավոր շռայլությամբ, հեշտորեն փորձում ենք չկարևորել մերոնց արյան գնով նվաճած փառահեղ հաղթանակը:
Ս.Օ.-Մեզ պարտադրել են պատերազմ, մենք քննության առաջ ենք կանգնել ու այն պատվով հանձնել ենք: Քննություն հանձնող ժողովուրդը, մարտական ընկերները, զինվորները, բոլոր տոնական օրերին յուրաքանչյուր անգամ հիշում ենք այդ հաղթանակը, պարգևատրում ենք, անհատները, թե պետական կառույցները, մասնակից են լինում այդ ամենում: Հաղթողի կեցվածք մենք ունենք մեր մարտական հերթապահության վայրերում: Ինչպիսի սադրանքներ էլ լինեն, մենք անպայման պատվով ենք դուրս գալիս, մենք պարզապես չենք ուզում տեղային կոնֆլիկտներ ունենալ, ադրբեջանցիներն են անընդհատ հրահրում, երևի թե բանակցային գործընթացը նրանց դուր չի գալիս: Եթե Ադրբեջանն ասում է, թե նորից պատերազմ կսկսեն, մենք պատասխանում ենք, որ պատերազմական ճանապարհով մեկ անգամ արդեն հարցը լուծվել է, եկեք խաղաղությամբ լուծենք այն: Հաղթողի հոգեբանություն ունենք երկրի ամենատարբեր ոլորտներում, որտեղ մարդիկ բարեխղճորեն իրենց պարտականությունները կատարում են` և մանկապարտեզներում, և դպրոցներում, բուհերում: Եվ, եթե նկատել եք, հանրապետության նախագահը մշտապես փորձում է գտնել և խրախուսել այն մարդկանց, ովքեր անընդհատ հաղթում են: Երբ խոսում ենք դաստիարակության կամ մտածելակերպի փոփոխության մասին, պետք է հասարակության մեջ անպայման տեսնենք այս վառ օրինակները, լավագույն մարդկանց, ներկայացնենք և աշխատանքային գործունեության, և հասարակական ակտիվության մեջ և կտեսնենք, որ մենք հաղթում ենք ամենուր և ամեն օր: Բայց, յուրաքանչյուր նշագիծ նվաճելով` պետք է այդ բնագիծը պահել կարողանանք, անունը դնենք նաև ՙպատասխանատվության բնագիծ՚ և սկսենք հաջողության հասնել նաև այդ բնագծի ամրապնդման համար: Ֆինանսականից զատ` բարոյականը և ոգեղենը պետք է պահպանվի, որպեսզի կարողանաս նաև մյուս օղակում նվաճումդ պահպանես:
Հ.Մ.-Գաղտնիք չէ, որ խաղաղ պայմաններում, երբ երկրի կարևորագույն ենթակառուցվածքներում առկա է Տեղեկատվական Տեխնոլոգիաների (ՏՏ) բաղկացուցիչը, կիբեռահաբեկչությունը դառնում է արդիական խնդիր: Քանի որ մեր բանակն էլ հագեցած է նոր տեխնոլոգիաներով, ամբողջ աշխարհում բավական աշխատանք է տարվում կիբեռանվտանգության ուղղությամբ, անգամ կիբեռզորքեր են ստեղծվում, իսկ մե՞ր դեպքում ինչպես եք դա պատկերացնում:
Ս.Օ.-Տեղեկատվական դաշտը ղեկավարման համակարգի կարևորագույն մասն է, դրանով այսօր զբաղվում են գլխավոր շտաբում և հասարակայնության հետ կապերի վարչությունում: Անգամ չունենալով կիբեռանվտանգության առանձին ստորաբաժանում, գործող վերոհիշյալ ստորաբաժանումներն արդեն իսկ պայքարում են դրա դեմ, գաղտնիության ռեժիմում դա ավելի հեշտ է ստացվում: Աշխատանքները մշտական են, այսօր մեր գոյություն ունեցող վարչությունների և ստորաբաժանումների միջոցով ենք դա անում, դեռևս այդպիսի զորքեր չենք նախատեսում, բայց փորձի ուսումնասիրություն ենք անում, որպեսզի երբ անհրաժեշտությունը ծագի` պատրաստ լինենք:
Հ.Մ.-Ռազմարդյունաբերական համալիրի մասին խոսենք, հիշելով, որ ադրբեջանական կողմից անընդհատ լսում ենք ռազմական տեխնիկայի մեծաքանակ գնումների մասին: Մենք, թերևս, տեղական արտադրության վրա՞ պիտի շեշտը դնենք
Ս.Օ.-Սպառազինությունների և ռազմական տեխնիկայի զարգացման հետ միասին ռազմարդյունաբերության զարգացման հայեցակարգն է մշակվել անվտանգության խորհրդում: Նորություն չէ, որ ես չէ, որ այդ ոլորտը ստեղծում եմ, հենց ղարաբաղյան շարժման հետ մեկտեղ է սկսվել այդ գործի կազմակերպումը, իմ նախորդները դա հրաշալիորեն արել են: Վերջին տարիներին մասնակցում ենք տարբեր ցուցահանդեսների, ներկայացնում ենք մեր արտադրանքը, մենք շատ բան կարող ենք արտադրել, սակայն տնտեսական հաշվարկներով ենք որոշում ինչը արտադրել, ինչը գնել դրսում, ամեն ինչ ինքնարժեքն է որոշում: Տեղեկատվական ոլորտի հետ կապը մշտապես ունենք, այն, ինչ նախանշել ենք` մի քիչ դանդաղ է առաջ գնում, բայց դա շարունակելու ենք:
Հ.Մ.-Պաշտպանական տարբեր կրթական մոդելներ ունենալու հարցը պակաս կարևոր չէ, կրթված, գիտելիքներ ունեցող սպան առաջատար դեր ունի բանակում: Գիտեմ, որ ռազմավարական հետազոտությունների կենտրոնը կերպափոխվում է , ու այն տեխնոլոգիական համալսարան է դառնալու, նաև տարբեր մարդկանց գործուղում եք դրսում վերապատրաստվելու համար: Շատերս անհամբեր ենք, ուզում ենք ժամանակակից գիտելիքներով օժտված սպայական ու հրամանատարական կազմը շատ լինի, ՏՏ ոլորտը, բուհական համակարգը, նախարարությունը համատեղ աշխատեն, որ ցանկացած իրավիճակում որոշումներ կայացնելու ունակ սպա ունենանք, ով տեխնոլոգիապես պատրաստ լինի նոր մարտահրավերներին:
Ս.Օ.-Չմոռանանք, որ մենք ունենք բարձրագույն զինվորական ուսումնական հաստատություններ, այս տարի մշակվել և հաստատվել է ռազմակրթական հայեցակարգը, նախաձեռնել ենք նախազինակոչային պատրաստվածությունը, ռազմակրթական վարժանքներ, նախնական գիտելիքներ ենք տալիս արդեն դպրոցներում, գումարած մարտավարական որակի կրթությունը, ինչն իրականացնում ենք բուհերում: Այսօր մտածում ենք նաև ու ձևավորում ենք հետբուհական համակարգի` վերապատրաստման օղակը: Այս աշխատանքների ճանապարհային քարտեզը մշակված է և հետևողականորեն իրականացվում է, նշված է նաև հրամանատարական կազմի ակադեմիական վերապատրաստումը: Կամաց-կամաց քայլերով առաջ ենք գնում, նշված ժամկետներում այն իրականացնելու ենք: ՏՏ-ն բոլոր ոլորտներում կայանում է:
Այս տարի մենք կրտսեր հրամանատարական օղակը համալրում ենք այլ ճանապարհով, ոչ թե հավաքակայանում ենք նրանց ընտրել, այլ բոլորին ուղարկել ենք զորամասեր, որտեղ ավելի հեշտ է քառասունհինգ օրվա ընթացքում ճանաչել ու հասկանալ, թե ով է արժանի համալրելու կրտսեր հրամանատարական կազմը:
Հ.Մ.-Ամենամեծ ձեռքբերումը, անկախությունից հետո ամենամեծ արժեքը, հայոց բանակն է, բայց ժամանակ առ ժամանակ ոմանք փորձում են տարբեր հաղորդումներով, նյութերով ցեխ շպրտել: Դուք շատ զուսպ եք արձագանքելու առումով, բայց գուցե թե մի մարմին է պետք, որ զբաղվի բարձրացված հարցերի ուսումնասիրությամբ: Թվում է, թե այդ հարցը բաց է, մի խորհուրդ, որ ժամանակի ընթացքում մոնիտորինգ անի, հասկանա, թե քամին որտեղից է փչում, ինչի համար է արվում, ինչպես է արվում: Երևի թե ամենաքիչ քննադատվող ոլորտն է բանակը, բայց երբեմն շատ ես տխրում, հասկանալ ես փորձում, թե որն է այդ հարվածների նպատակը:

Ս.Օ.-Մի պահ էր, որ բանակի նկատմամբ հարձակումները շատ եղան, մենք էլ ապացուցեցինք, որ անցած տարին ամենակարգապահ տարին է եղել: Բայց ծնողի համար ինչ նշանակություն ունեն այդ թվերը, ես ամենաշատը ծնողի հայացքից եմ վախենում : Իհարկե, նաև պաշտոնի խնդիր չկա այստեղ, մի օր տեղը զիջելու ենք ավելի կարող ու երիտասարդ ուժերին: Մենք տեսանք, թե քամին որտեղից է գալիս, այնտեղից, որտեղ չէին ցանկանա, որ բանակն ուժեղ լինի, մյուս կողմից, որ իշխանություններին թուլացնեն, թաքցնելու բան չի` նաև ներսում կան ուժեր, որոնք չեն ցանկանում լավ բաներ լինեն երկրում: Դեպքերի հետ կապված` չկա որևիցե դեպք, արատավոր թերություն, մանավանդ` հանցագործություն պարունակող, որ քննարկում չկազմակերպվի, քրեական գործի հարուցմամբ, պատիժներով, բայց շատ դեպքերում ծնողները չեն հավատում պատիժներին: Այլ բան, որ տարբեր օղակներում փորձեն դեպքերը թաքցնել, հենց տեղում հարցերը կարգավորել, բայց չեմ գտնում, թե առավոտից մինչև երեկո ես պիտի պատմեմ, թե ինչ եմ անում, որտեղ եմ լինում: Բանակն այն կառույցն է, որտեղ գաղտնիությունը կարևոր է, նույնիսկ ամեն դեպք կամ պատիժ չէ, որ պիտի հրապարակայնացնել, չէ որ հակառակորդն էլ է հետևում տեղեկատվությանը:
Հ.Մ.-Ֆրանսիայում օրենքով արգելված են աղանդները: Ֆրանսիայի դեպքում ոչ ոք չի կարողանում պարտադրել, բայց, օրինակ, մեզանում անմիջապես մարդու իրավունքներից են խոսում, խղճի ազատությունից ու սկսում են թելադրել:
Ս.Օ.-Մեզ մոտ օրենքով կա նաև այլընտրանքային ծառայություն, ես գտնում եմ, որ այդ ամեն ինչին կարող ենք պատասխանել Նժդեհի խոսքերով` որ այսօրվա մեր իրավիճակը հասկանանք, որ հայը պատճառ չունի կուսակցականալու, մեր աշխարհագրական դիրքը, երեկվա եղեռնը, այսօրվա մեր չլուծված խնդիրները մեզ այդ իրավունքը չեն տալիս: Այստեղ մեծ դեր ունի նաև եկեղեցին:
Հ.Մ.-Հայ առաքելական եկեղեցին միայն երեք հարյուր սպասավոր ունի Հայաստանում , բացի ծեսերից, այլ բան չեն էլ հասցնում իրականացնել:
Ս.Օ.-Բանակում նույնպես ունենք հոգևոր դաս, Վեհափառի հետ ունենք մշակած պլաններ, Վրթանես սրբազանն է ղեկավարում այդ գործը:
ԽՄԲԱԳԻՐ- Պարոն նախարար, այս տարվա բոլոր համարների գերակա թեման հայ մարդն է: Ո՞վ է հայը այսօր: Այս հարցը քննարկել և քննարկելու ենք տարբեր միջավայրերում, և ահա ձեզնից խնդրում ենք ամփոփիչ պատասխան տալ ո՞վ է հայ զինվորը հարցին: Դուք արցախյան պատերազմի առաջին իսկ օրից մինչև այսօրվա պատվավոր պոստը, բանակում ենք, դուք լավ եք ճանաչում նրան` ո՞վ է այսօրվա հայ զինվորը:
Սեյրան Օհանյան-Ազգային բանակ սահմանումն եմ գրել, այն, ինչ եղել է, կա` որպես հիմք, բայց համատարած չի: ՙԶինվորամոլությամբ` սալդաֆոնությամբ, արտահայտված պահվածքի բացառման, արդի զինվորական դրույթների անձնական պատասխանատվությամբ, պետական գաղափարականությամբ կատարման, խելամիտ նախաձեռնողականության ու հետևողական կատարելագործման զուգակցում հրամանատարի անձնական օրինակի ու նրան գիտակցաբար ենթարկվելու շնորհիվ զինծառայողների համախմբվածության, մարտական պատրաստության ապահովման հետ` գերադասելով մարդկային հարաբերությունները, բանակային ընկերասիրության ամրապնդումը, հրամանատարների կողմից ծնողական պարտականությունների ստանձնումը` ժողովրդի հետ միասին կամավոր կերպով համաժողովրդական բանակի վերածվելու պատրաստակամությամբ՚: Այսինքն` մեր ազգային մտածելակերպը մենք պետք է ամրագրենք բանակի առօրյայում և յուրաքանչյուր զինծառայողի գիտակցության մեջ: Մեզ մոտ մարդկային հարաբերությունները պետք է բարձր մակարդակի վրա լինեն:
-Իսկ ավելի պարզ բնորոշմա՞մբ…
-Հայ զինվորը… առաջինը` գաղափարապես ամուր, համապատասխան գիտելիքներով, հմտություններով, օժտված հայրենասիրական վստահ հատկանիշներով, իր գործի նկատմամբ պատասխանատվության զգացումով, չարքաշ անձնավորություն է, ով հարմարվել է իրականությանը ու համառորեն տանում է ծառայողական բոլոր զրկանքները, ծանրությունը: Ես չեմ ուզում առանձնացնել զինվորին ու հրամանատարին, նրանք նույն համակարգում են, գիտակցորեն տիրապետում են իրենց հերոսական մասնագիտությանը:
Հայ Զինվորը այսօրվա հերոսն է: Մեր ժամանակի հերոսը:
Ռազմի դաշտում շատ կարևոր է շարքում ամուր տեսնել աջ ու ձախ կողմերդ: եթե մարդը տեսնում է շարքը և այդ շարքում հավասարությունը և իր դերը, նա վստահ է գնում մարտի: Եվ, հակառակը, երբ պատերազմի դաշտում նա տեսնում է իր կողքի մարդու բացակայությունը, առաջանում է վախը: Փորձը ցույց է տալիս, որ երբ անգամ վախից փախածին հետ ենք բերել, նրանցից շատերը հետագայում հերոսացել են: Երբ հավասար մթնոլորտ է ստեղծվում, երբ մարդը իր աջն ու ձախը նայելով` տեսնում է կողքին հավասար կանգնած շարքը, նա հերոսանում է: Բանակում միայնակ լինել չես կարող, բանակը հզոր է կուռ, ամուր և վստահ միասնությամբ:
Սեյրան Օհանյան «ՙՀիշենք ու հարազատենք մեկ ճշմարտություն և միշտ առաջնորդվենք դրանից բխող հետևյալ սկզբունքով`«ՙՊԱՇՏՊԱՆԵՆՔ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ` այժմ և միշտ…»»

Սկզբնաղբյուր՝ Էկոնոմիկա ամսագիր, 2(21) 2012, ամառ